Z jakimi dziećmi pracujemy?

Z jakimi dziećmi pracujemy?

  • dziecko z autyzmem
  • dziecko z Zespołem Aspergera
  • dziecko z ADHD (Zespołem nadpobudliwości psychoruchowej)
  • dziecko upośledzone umysłowo w stopniu lekkim
  • dziecko słabo widzące
  • dziecko słabo słyszące
  • dziecko z MPD (Mózgowym Porażeniem Dziecięcym)

 

DZIECKO AUTYSTYCZNE

 Co to znaczy „dziecko autystyczne”?

Autyzm to zespół upośledzenia rozwoju, w którym istotną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu. Na wystąpienie tej choroby wpływają cechy mózgu powstałe na bardzo wczesnym etapie rozwoju dziecka. Jest to choroba neurologiczna, w której występują również problemy z komunikacją uczuć i związkami społecznymi, a także kłopoty z integracją wrażeń zmysłowych. W typowych przypadkach pojawia się w pierwszych trzech latach życia. Ocenia się, że występuje u około 2 do 6 na 1000 osób, przy czym jest cztery razy częstszy u mężczyzn niż u kobiet. Obecnie autyzm jest leczony farmakologicznie i behawioralnie, tzn. poprzez kształtowanie zachowań społecznych.

Pojęcie autyzmu dziecięcego odnosi się do okresu życia, w którym zaobserwowane zostały pierwsze objawy choroby. Dlatego też, na autyzm dziecięcy mogą cierpieć również dorośli.

 Jaki jest uczeń autystyczny?

W pewnym sensie ludzie z autyzmem zachowują się jak małe dzieci. Szczególnie trudno jest im zrozumieć innych ludzi. Dlatego też są egocentrykami lub egoistami. Nie chcą być kierowani przez innych, chyba, że czynność wykonywana jest prosta, znajoma i ważna dla nich.

Dzieci autystyczne mogą używać dorosłych jako przedmiotów, aby zdobyć to, czego chcą. Rzadko interesują się potrzebami innych osób. Często reagują krzykiem i kopaniem, jeśli nie mogą zrobić czegoś „po swojemu”. Trudno jest im się bawić zgodnie z rówieśnikami. Nie potrafią łatwo się dzielić, robić czegoś na zmianę czy negocjować. Gdy są niespokojne, zakłopotane wykonują charakterystyczne, powtarzające się wzorce ruchowe lub czynności, tzw. stereotypie.

Chociaż dzieci z autyzmem mogą demonstrować szczególne przywiązanie do swoich opiekunów, zbyt łatwo nieraz odchodzą. Przytulanie odbywa się za zwyczaj na ich warunkach. Czasem, gdy są rozczarowane, idą do dorosłych po pocieszenie, ale często też odmawiają bliższego kontaktu, gdy oferuje go dorosły. Niektórych dzieci autystycznych w ogóle nie można pocieszyć.

  Jak możemy pomóc?

  •  Pomóż osobie z autyzmem zrozumieć, co mówisz. Mów poglądowo i pokazuj, co masz na myśli.  Najpierw upewnij się, że osoba, do której mówisz jest zwrócona w twoim kierunku.
  • Osoby z autyzmem mogą w różny sposób próbować przekazać Ci informację, np.:  mogą szarpnąć Cię w kierunku, w którym chcą iść. Mogą stanąć obok czegoś, co chciałyby otrzymać.
  • Przekazuj osobie z autyzmem informacje o tym, co ma zrobić. Mów jej kiedy zrobi coś dobrze. Uprzedzaj osobę z autyzmem, kiedy ma nastąpić jakaś zmiana.
  • Dowiedz się, co jest dla osoby z autyzmem nagrodą.

  Terapie

  • hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia
  • metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne
  • kinezjologia edukacyjna P. Dennisona
  • trening słuchowy A. Tomatisa
  • terapia integracji sensorycznej
  • ćwiczenia w sali doświadczania świata 

Pomocne WWW

 

DZIECKO Z ZESPOŁEM ASPERGERA

Co to znaczy „dziecko z ZA”?

Zespół Aspergera, podobnie jak autyzm, to zaburzenie rozwoju o podłożu neurologicznym, którego przyczyny na ogół nie są znane.  Często zdarza się, że Zespół nie jest rozpoznany u dziecka aż do czasu pójścia do szkoły. Czasem występują problemy z zachowaniem: nadruchliwość, zaburzenia uwagi, agresja lub napady złości.  Dzieci te określa się  jako „dziwne”.

 Jednak wbrew tym obserwacjom trafiają one do normalnych szkół. Często postępy dziecka w młodszych latach nawet są dość dobre i zachęcające – dziecko dobrze czyta z pamięci i potrafi całkiem nieźle wykonywać proste operacje matematyczne. Gorzej jest natomiast z umiejętnościami motorycznymi, pisaniem i kolorowaniem. Nauczyciele często skarżą się na „obsesyjne” zainteresowania dziecka wybranymi dziedzinami życia.

Jaki jest uczeń z ZA?

Osoby z Zespołem Aspergera cechują się normalnym lub większym od przeciętnego ilorazem inteligencji, a także normalnie rozwiniętymi podstawowymi funkcjami języka. Jednak, w sytuacjach nieformalnych, często nie umieją w ogóle się odezwać ani podtrzymać rozmowy „o niczym”, mają problemy z szybkim zrozumieniem przenośni, interpretując je często zbyt dosłownie. Występują problemy w kontaktach i umiejętnościach społecznych, a także w sposobie komunikacji słownej.

Ponadto, mogą wykazywać utrzymujące się problemy z organizacją sposobu spędzania wolnego czasu i własnej zabawy, a także z zaburzeniami związków społecznych, których bardzo pragną i potrzebują.

Bardzo typowe dla nich jest unikanie kontaktu wzrokowego, będącego źródłem istotnych informacji potrzebnych człowiekowi do prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego.

Jak możemy pomóc?

  • Pomagamy znaleźć dziecku przyjaciela. Czasami można osiągnąć lepsze rezultaty, zaprzyjaźniając się z tolerancyjnym rówieśnikiem oraz jego rodzicami, którzy od tej pory będą wspierać się jako „kumple”.
  • Planujemy stosowanie zewnętrznego systemu motywacji. Dzieciom z Zespołem Aspergera pomoże to w kształtowaniu pożądanych zachowań, a także będzie to sposób na porządkowanie otaczającej rzeczywistości. Należy jednak pamiętać, że niezbędnym kluczem do motywacji jest silna i natychmiastowa nagroda!
  • Często nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo ważne jest ponowne przypomnienie dziecku z Zespołem Aspergera znajomych wzorów zachowań.

Terapie:

  • terapia zajęciowa
  • terapia integracji sensorycznej
  • trening słuchowy A. Tomatisa
  • ćwiczenia w sali doświadczania świata
  • kinezjologia edukacyjna P. Dennisona
  • metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne
  • hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia
  • masaże
  • trening zastępowania agresji

Pomocne WWW

 

DZIECKO Z ADHD

  Co to znaczy „dziecko z ADHD”?

W polskiej literaturze określa się ADHD jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub jako zaburzenia hiperkinetyczne. Można powiedzieć, że u podłoża ADHD leży „specyficzny tryb pracy mózgu, który utrudnia dziecku kontrolowanie własnych zachowań i osłabia zdolność skupienia uwagi.” ADHD objawia się w 3 obszarach:

  1. deficyty uwagi – trudności w skupieniu się oraz tendencja do łatwego rozpraszania się
  2. impulsywność – niemożność powstrzymania się przed działaniem, nadmierny proces pobudzenia nad procesem hamowania
  3. duża ruchliwość – to nadmierna potrzeba i aktywność ruchowa

Zazwyczaj objawy te są już wyraźnie widoczne między 5 a 7 rokiem życia, ale bywa, że zostają zauważone dopiero wtedy, gdy dziecko rozpocznie naukę w szkole.

  Jaki jest uczeń z ADHD?

  • ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo rozprasza się, brak mu wytrwałości
  • zapomina, gubi różne rzeczy
  • ma trudności z planowaniem i organizowaniem sobie pracy
  • ma trudności z wykonywaniem poleceń złożonych
  • jest impulsywny, brak przewidywania konsekwencji swojego zachowania
  • gadatliwy, bo chce zwrócić na siebie uwagę
  • ma ogromną potrzebę ruchu

  Jak możemy pomóc?

  • organizuj środowisko zewnętrzne – uporządkowane otoczenie to ważny element dziecka żyjącego w świecie wewnętrznego niepokoju
  • zadbaj o miejsce pracy dziecka – powinno być ciche, z małą ilością przedmiotów dookoła
  • wprowadzaj porządek i rutynę – dają poczucie bezpieczeństwa i stałości
  • ograniczaj bodźce – ułatwisz koncentrację uwagi
  • mów jasno, wyraźnie i konkretnie
  • stwórz i konsekwentnie przestrzegany system reguł i zasad rządzonych życiem dziecka
  • formułuj i pilnuj celów działalności dziecka, które są jasne i niezbyt odległe w czasie
  • prezentuj dziecku właściwe formy zachowania
  • ucz rozpoznawania emocji i skutków, jakie niesie za sobą zachowanie dziecka
  • załatwiaj problemy dziecka w momentach jego wyciszenia, bez stosowania agresji i kar fizycznych
  • wprowadzaj techniki relaksacyjne, zwłaszcza przed odrabianiem lekcji i snem
  • ucz dziecko doprowadzania czynności do końca
  • organizuj ukierunkowaną aktywność ruchową
  • nagradzaj i chwal prawidłowe zachowania, podkreślaj dobre strony dziecka

Terapie

  • różne techniki relaksacyjne, np. trening autogenny Schultza
  • terapia EEG – Biofeedback
  • terapia behawioralna
  • kinezjologia edukacyjna
  • metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne
  • arteterapia

Pomocne WWW

 

DZIECKO UPOŚLEDZONE UMYSŁOWO W STOPNIU LEKKIM

Co to znaczy „dziecko lekko upośledzone”?

Dzieci upośledzone umysłowo rozwijają się w swoisty sposób i każde na swoją miarę. W szkole integracyjnej mogą uczyć się tylko dzieci upośledzone w stopniu lekkim.

Obecnie podstawa programowa szkoły integracyjnej określa, jakim celom ma służyć kształcenie szkolne i jakie zadania edukacyjne na poszczególnych szczeblach realizować. Na bazie podstawy programowej powstają indywidualne programy edukacyjne dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.

  Jaki jest uczeń lekko upośledzony?

Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim cechuje głównie uwaga mimowolna, co oznacza, że uczą się najlepiej „przy okazji” np. w zabawie. Obok uwagi mimowolnej występuje także, choć w ograniczonym stopniu, uwaga dowolna, która dominuje u uczniów w wieku szkolnym w normie intelektualnej. Jest ona jednak nietrwała, łatwo odwracalna i słabo podzielna. Dzieci lekko upośledzone umysłowo charakteryzują też trudności w zapamiętywaniu. Pamięć logiczna jest słaba i rzadko się przejawia, w odróżnieniu od pamięci mechanicznej, która jest dość dobra

Powyższe braki w myśleniu dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim odzwierciedlają się w ich mowie, która często jest nieprawidłowa i opóźniona. Posługują się ubogim zasobem słów.

Można  również zauważyć, że niektóre dzieci lekko upośledzone umysłowo posługują się dość bogatym słownictwem. Jednakże po wnikliwszej analizie można zauważyć, że nie rozumieją znaczenia wypowiadanych zdań, nie trzymają się głównej myśli w wypowiedzi, wypowiadają zdania będące zaprzeczeniem zdań uprzednio wypowiedzianych. Mają też trudności z uogólnianiem wypowiadanej myśli.

  Terapie

 Dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim prowadzi się różnego rodzaju usprawnianie w ramach rewalidacji:

  • terapia zajęciowa
  • terapia integracji sensorycznej
  • logopedia
  • trening słuchowy A. Tomatisa
  • ćwiczenia w sali doświadczania świata
  • kinezjologia edukacyjna P. Dennisona
  • metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne
  • hipoterapia, dogoterapia, muzykoterapia

 

DZIECKO SŁABO WIDZĄCE

Co to znaczy „dziecko słabo widzące”?

Uszkodzenie wzroku może powstać w różnym okresie życia dziecka na skutek zadziałania negatywnych czynników wewnętrznych (genetycznych, wrodzonych, chorobowych) lub zewnętrznych (urazów). Do najważniejszych uszkodzeń czynności wzrokowych zaliczamy:

  • uszkodzenie widzenia centralnego – powodujące obniżenie ostrości wzroku,
  • uszkodzenia widzenia obwodowego – związane z  ograniczeniami i ubytkami pola widzenia.

  Jaki jest uczeń słabo widzący?

  • dziecko może skarżyć się na: bóle i zawroty głowy, nudności, pieczenie lub swędzenie oczu, zamazywanie się obrazu, podwójne widzenie
  • bywa zmienne w nastrojach, nadpobudliwe psychoruchowo, jest często zmęczone
  • ma problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową
  • można zaobserwować zwolnione tempo pracy, kłopoty z koncentracją uwagi
  • trudności i ograniczenia w czytaniu i pisaniu, obniżony poziom graficzny pisma i rysunków
  • często mruga lub trze oczy, zamyka lub zakrywa jedno oko, marszczy się przy czytaniu, pisaniu
  • boczne nachylenie głowy, czasami całej sylwetki w stronę lepiej widzącego oka
  • jest nieśmiałe lub znacznie przecenia swoje możliwości

  Jak możemy pomóc?

  • zapewniamy stałą opieką okulistyczną i zaopatrujemy dziecko w niezbędne pomoce ułatwiające proces widzenia i samodzielne poruszanie się
  • stymulujemy dziecko do zwracania głowy w kierunku osoby mówiącej lub oglądanego obiektu, zatrzymywania spojrzenia na obiekcie, wodzenia wzrokiem w różnych kierunkach, rozwijamy spostrzegawczość i pamięć wzrokową
  • dbamy o to, aby dziecko poznawało rzeczywistość w sposób wielozmysłowy, nieustannie o wszystkim opowiadamy
  • każdy przedmiot w domu powinien mieć swoje stałe miejsce, o zmianach informujemy dziecko
  • opracowujemy stały plan dnia ułatwiający organizację zajęć i odpoczynku
  • włączamy dziecko w czynności domowe, wyznaczamy obowiązki
  • indywidualne miejsce pracy:
  • organizujemy zgodnie z zaleceniami okulisty
  • konsekwentnie wymagamy utrzymywania porządku w swoich rzeczach
  • zapewniamy dodatkowe oświetlenie lub inny rodzaj pomocy optycznej
  • jeśli jest taka konieczność zaopatrujemy dziecko w książki z powiększonym drukiem, zeszyty ze zwiększoną liniaturą lub inne dostosowane pomoce dydaktyczne
  • co najważniejsze: otaczamy dziecko miłością i akceptacją, nagradzamy za dobre zachowanie i wysiłek, wyznaczamy rozsądne granice

  Terapie:

  • Oregoński Program Rehabilitacji dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących
  • Program rozwijania umiejętności posługiwania się wzrokiem N.C. Barragi
  • Program rozwijający percepcję wzrokową M. Frostig
  • Lilly and Gogo – metoda usprawniania widzenia opracowana przez L. Nielsen

  Pomocne WWW

 

  DZIECKO SŁABO SŁYSZĄCE

Co to znaczy „dziecko słabo słyszące”?

Dziecko słabo słyszące to dziecko z niedosłuchem. Niedosłuchem nazywamy pogorszenie zdolności słyszenia dźwięków. W zależności od stopnia uszkodzenia narządu słuchu wyróżnia się niedosłuch lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki oraz głuchotę.

Kryterium podziału stopień ubytku słuchu (dB)

  • ubytek słuchu wynosi od 20 od 40 dB osoby z lekkim niedosłuchem
  • powyżej 40 do 70 dB umiarkowany niedosłuch
  • powyżej 70 do 90 dB znaczny niedosłuch
  • powyżej 90 dB głęboki niedosłuch

Niedosłuch lekki objawia się niemożnością słyszenia takich dźwięków jak szum liści, cichy szept. W niedosłuchu umiarkowanym i znacznego stopnia pojawiają się problemy ze słyszeniem i rozumieniem mowy, nawet bardzo głośnej.

Jaki jest uczeń słabo słyszący?

 Mowa dzieci słabo słyszących często rozwija się wolniej niż u ich rówieśników, bo mówią tak jak słyszą, często niewyraźnie, operując prostymi zdaniami lub pojedynczymi słowami. Ich słownictwo jest ograniczone, więc niejednokrotnie domyślają się sytuacyjnie lub intuicyjnie kierowanych do nich treści. Powoduje to trudności w rozumieniu niektórych sytuacji społecznych, mimo że w spostrzeganiu, kojarzeniu i uczeniu się nowych treści nie napotykają większych przeszkód.

Dziecko słabo słyszące żyje między „dwoma światami” – ludzi słyszących i niesłyszących, co powoduje u niego duży stres a często i frustrację. Obawia się niepowodzeń i reagują na nie bardzo emocjonalnie. Nauczone takimi doświadczeniami staje się nieśmiałe i trudno mu ujrzeć siebie w pozytywnym świetle.  Często podczas zajęć lekcyjnych zna dobrą odpowiedź lub wie jak zareagować w sytuacji społecznej lecz z obawy przed niepowodzeniem nie podejmuje inicjatywy. Woli koncentrować się na „własnych sprawach”, wybierając zabawy raczej spokojne i trzymając się na uboczu, przez co może być odbierane jako dziecko mniej koleżeńskie, co nie do końca jest zgodne z prawdą.

  Jak możemy pomóc?

  • Dbamy o aparaty słuchowe, które pomagają przetworzyć dźwięki.
  • Mówimy do dziecka stojąc na wprost niego ułatwiając odczytywanie z ust. Nigdy nie stoimy na tle okna, kiedy nasza twarz pozostaje w cieniu.
  • Stoimy blisko dziecka by nas lepiej słyszało.
  • Mówimy wyraźnie i w odpowiednim dla dziecka tempie.
  • Ograniczamy pogłos w pomieszczeniu (dywaniki, tablice na ścianach itp.) oraz szumy (staramy się by krzesła były podklejone filcem, minimalizujemy hałas w klasie itp.)
  • Za każdym razem upewniamy się, czy dziecko prawidłowo usłyszało i zrozumiało przekazywane treści i polecenia.
  • Jeśli wydaje nam się to konieczne dajemy polecenia na piśmie lub wspomagamy się elementami alfabetu palcowego.
  • Dziecku słabo słyszącemu w szkole pomaga nauczyciel wspomagający, który dostosowuje formy i metody pracy do potrzeb ucznia, pomaga mu, a także bierze czynny udział w ocenie prac dziecka.

  Terapie

  • terapia logopedyczna
  • arteterapia
  • metoda Marii Montessori
  • terapia rozwoju emocjonalnego
  • terapia Tomatisa
  • elementy języka migowego/miganego (przede wszystkim alfabet palcowy)
  • wspomaganie fonogestami
  • Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz
  • Terapia Integracji Sensorycznej (SI)
  • Trening zastępowania agresji

Pomocne WWW

 

DZIECKO Z MÓZGOWYM PORAŻENIEM DZIECIĘCYM

Co to znaczy „dziecko z MPD”?

Mózgowe porażenie dziecięce to zespół przewlekłych i niepostępujących zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, dotyczących ruchu, powstałych w wyniku uszkodzenia mózgu przed, po i w czasie porodu. Najczęstsze przyczyny to: niedotlenienie płodu, patologia porodu, złe położenie płodu oraz wcześniactwo.

Objawy mózgowego porażenia dziecięcego mogą być widoczne już u noworodków i przybierać postać:

  • asymetrii w ułożeniu ciała, nadmiernej wiotkości mięśni,
  • trudności w połykaniu pokarmów,
  • drgawek.

W uszkodzeniach mniejszego stopnia objawy uwidoczniają się nieco później – w drugim i trzecim kwartale życia.  W okresie, kiedy normalnie rozwijające się dzieci podnoszą już główkę, przewracają się na boki, pełzają, wyciągają rączki, by chwytać zabawki, a także wokalizują głoski i sylaby, dzieci z MPD nie przejawiają tych form aktywności lub ich przebieg jest nietypowy.

Jaki jest uczeń z MPD?

Nasze oczy, uszy i inne narządy zmysłów odbierają bodźce z otoczenia i z wnętrza ciała. Impulsy nerwowe biegną po włóknach do mózgu. W korze mózgowej, dzięki rozgałęzionej sieci połączeń, odbywa się analiza wszystkich docierających bodźców i zapada decyzja, jak działać.

I teraz rozkazy z mózgu zaczynają biec w drugą stronę – do mięśni. Odbywa się ruch. W taką reakcję zaangażowana jest ogromna liczba komórek nerwowych i dzieje się na ogół poza naszą świadomością.

Jeżeli jednak część szlaków mózgowych zostaje uszkodzona, pojawiają się kłopoty z wykonaniem podstawowych czynności. Mięśnie wymykają się spod kontroli mózgu, robią się napięte i stawiają opór przy próbie ruchu.

Należy wziąć pod uwagę fakt, że w zespole mózgowego porażenia dziecięcego pewne uszkodzenia są nieodwracalne. Jednak duże możliwości kompensacyjne rozwijającego się mózgu stwarzają realną szansę na poprawę stanu psychofizycznego niepełnosprawnego dziecka, dlatego kompleksowe usprawnianie powinno rozpocząć się jak najwcześniej.

Jak możemy pomóc?

  • Pozwól dziecku z MPD być samodzielnym.
  • Zanim pomożesz, zapytaj, czy oczekuje pomocy i w jakim zakresie.
  • Nie okazuj zniecierpliwienia i poczekaj, gdy dziecko nieporadnie samodzielnie próbuje wykonać jakąś czynność.

Terapie

Oddziaływania terapeutyczne mają na celu: ograniczenie negatywnych skutków spowodowanych unieruchomieniem, uaktywnienie nerwowo-mięśniowe porażonych części ciała, usprawnienie części zdrowych, aby w maksymalnym stopniu przejęły funkcje kompensacyjne, oraz wyrobienie ważnych umiejętności życiowych. Wśród metod usprawniania ruchowego najczęściej wymienia się:

  • metodę Bobath,
  • metodę Petö,
  • metodę skafandra kosmicznego,
  • hipoterapię
  • ćwiczenia prowadzone w wodzie i ciepłym piasku, które sprzyjają rozluźnianiu mięśni. 

  Pomocne WWW